Trải qua quy trình dịch vụ pháp luật từ năm 1985 đến nay, hình phạt tử hình vẫn là hình phạt nghiêm khắc nhất trong hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam. Mặc dù có nhiều tranh cãi về việc duy trì hay xóa bỏ hình phạt này, quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 vẫn đề cập đến hình phạt tử hình.
1. Tử hình là gì?
Trong Luật Hình sự Việt Nam, tử hình là loại hình phạt đặc biệt và nghiêm khắc nhất, với mục tiêu tước đi quyền sống của người bị kết án. Hình phạt tử hình chỉ áp dụng đối với những tội phạm có tính chất đặc biệt nguy hiểm đối với xã hội. Điều này đã được quy định rõ trong Bộ luật hình sự và được quyết định bởi Tòa án.
2. Những điểm mới của quy định hình phạt tử hình:
So với quy định về hình phạt tử hình tại Điều 35 Bộ luật hình sự năm 1999, Điều 40 Bộ luật hình sự năm 2015 có những điểm mới cơ bản sau:
Bổ sung các trường hợp không áp dụng và không thi hành án tử hình. Hình phạt tử hình không áp dụng đối với người từ đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử. Đối với người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn, không thi hành án tử hình đối với họ. Quy định này giúp hạn chế việc thi hành hình phạt tử hình và thu hồi tài sản bị tham nhũng trong các vụ án tham nhũng.
Bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh, bao gồm cướp tài sản, sản xuất, buôn bán hàng cấm, tàng trữ trái phép chất ma túy, chiếm đoạt chất ma túy, phá hủy quan trọng về an ninh quốc gia, chống mệnh lệnh, đầu hàng địch và tội hoạt động phỉ.
3. Những quan điểm khác nhau về hình phạt tử hình:
Việc giữ hay bỏ hình phạt tử hình phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Có những quan điểm cho rằng quyền con người không thể bị tước bỏ, và vì vậy không nên áp dụng hình phạt tử hình. Tuy nhiên, những người ủng hộ hình phạt tử hình lập luận rằng hình phạt này có tác dụng ngăn ngừa tội phạm và bảo vệ xã hội.
Điểm đặc biệt của Việt Nam là quyền con người được xem là tương đối và có thể bị hạn chế trong trường hợp cần thiết cho an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và đạo đức xã hội. Việt Nam đã thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình và tạo ra những động thái nhân đạo và văn minh thông qua lập pháp.
Tuy nhiên, tác dụng răn đe và phòng ngừa của hình phạt tử hình vẫn cần được xem xét, vì nó có thể ngăn ngừa các tội phạm và tạo ra một xã hội an toàn hơn.
