Thánh Têrêsa Hài Đồng Và Con Đường Thơ Ấu Thiêng Liêng
Thánh Nữ Têrêxa sinh tại Alencon, Pháp vào năm 1873. Cha Mẹ của bà, Louis Martin và Zélie Guérin, là những người đạo đức và đã được công nhận là anh hùng đức tin. Thánh Nữ Têrêxa có 4 người anh chị em nhưng chỉ 5 người con gái còn sống, trong đó Têrêxa là con út. Têrêxa và 4 chị gái của bà, Camêlô và Léonine, đã trở thành nữ tu trong dòng Thăm Viếng.
Têrêxa mất mẹ khi còn 4 tuổi và gia đình chuyển về thành phố Lisieux. Dù Têrêxa đã có ý định gia nhập dòng Thăm Viếng tại đây từ khi còn nhỏ, gia đình và Đức Cha Hugonin đều phản đối. Do đó, Têrêxa quyết định thẳng thừng xin phép Đức Giáo Hoàng. Vào năm 1887, cùng với cha và chị gái Céline, Têrêxa đã hành hương đến Rome và trong buổi tiếp kiến ngày 20 tháng 11 năm 1887, Têrêxa đã xin Đức Giáo Hoàng Leo XIII cho phép gia nhập dòng Thăm Viếng dù chỉ mới 14 tuổi. Tuy nhiên, bà chỉ nhận được câu trả lời mập mờ và bị đưa ra khỏi phòng, khóc nước mắt.
Sau khi trở về Lisieux, Têrêxa được Giám Mục địa phận cho phép gia nhập dòng Thăm Viếng vào ngày 9-4-1888, lúc đó bà mới 15 tuổi và 3 tháng. Tổng cộng có 24 nữ tu chào đón Têrêxa. Cuộc sống trong tu viện gặp nhiều khó khăn về mặt vật chất và kỷ luật. Tuy nhiên, Têrêxa ngày càng tiến triển trên con đường yêu mến Chúa. Đam mê cứu rỗi linh hồn đã thúc đẩy Têrêxa quyết định gia nhập dòng Camêlô ở Sài Gòn. Tuy nhiên, do bị bệnh lao phổi, Têrêxa buộc phải từ bỏ dự định này. Từ tháng 4 năm 1897, Têrêxa không còn thể tham gia đời sống cộng đoàn. Bà qua đời vào ngày 30 tháng 9 năm 1897, lúc mới 24 tuổi. Chỉ sau 27 năm, Đức Giáo Hoàng Pius XI đã tôn Têrêxa Hài Đồng Giêsu lên bậc hiển thánh, và 2 năm sau đó bà cũng được tôn thánh làm bổn mạng của các xứ truyền giáo, cũng như Thánh Phanxicô Xavie, Tông đồ miền Viễn Đông.
Các tác phẩm của Thánh Têrêsa
Ngày 30 tháng 9 năm 1898, tức là đúng một năm sau khi Thánh Têrêxa qua đời, Mẹ Agnès Chúa Giêsu và Mẹ Marie Gonzague đã ấn hành một thư luận lưu về nữ tu quá cố và gửi đến tất cả các tu viện dòng kín Camêlô. Thư này có tổng cộng 476 trang. Tác phẩm này, mang tựa đề “Truyền một tâm hồn”, đã trở thành cuốn sách bán chạy nhất. Cuốn sách được Mẹ Agnès soạn lại dựa trên 3 bản A, B, C. Chỉ sau đó, vào năm 1956, cha François de Sante Marie đã viết bản phê bình, bao gồm các nguyên bản với phần giới thiệu và chú thích.
Thủ bản A là tác phẩm do Têrêxa viết theo yêu cầu của Mẹ Agnès, kể lại những năm đầu tiên trong cuộc đời thánh nữ. Bản này có tựa đề “Truyện mùa xuân của một bông hoa trắng nhỏ”, được Têrêxa viết trong những thời gian rảnh rỗi giữa công việc và cầu nguyện.
Thủ bản B là bản Têrêxa kết thúc vào giữa tháng 9 năm 1896. Trong một lúc tĩnh tâm tại ngôi biệt thự, Têrêxa nhận được lá thư của chị gái Marie Thánh Tâm yêu cầu bà chia sẻ những ánh sáng thiêng liêng đã nhận được trong lúc tĩnh tâm đó. Ngay trong ngày 13-9-1896, Têrêxa đã trả lời chị Marie, thông báo cho chị về cuộc cầu nguyện mà Têrêxa đã viết ngày 8-9-1896 trước đó để kỷ niệm ngày khấn dòng, đồng thời kèm theo một lá thư dài. Lá thư này cùng với cầu nguyện được gọi là “Thủ Bản B”. Trong thủ bản này, Têrêxa cũng kể về một giấc mơ và mô tả những ước mong và ơn gọi mà Têrêxa mong muốn sống.
Thủ bản C do Têrêxa viết trong những tháng trước khi qua đời, lần này bà viết vì sự vâng phục. Sứ mạng huynh đệ mà Têrêxa mô tả chính là một cuộc tái cấu trúc sâu sắc về những ân sủng Camêlô, mà Thánh Nữ Têrêxa Avila đã đề xuất khi cải tổ dòng Camêlô.
Ngoài ra, còn có các Thư của Têrêxa được công bố toàn bộ vào năm 1948, gồm 266 thư và những tấm giấy nhỏ để ghi.
Các thư này được gửi cho gia đình, 7 giáo sĩ, 3 tu sĩ nam và 2 người bạn nữ. Còn thiếu khoảng 60 thư Têrêxa viết cho cha chữa tội và một số thư viết cho những “anh em thừa sai”. Tất cả những thư này cho thấy, mặc dù còn trẻ tuổi, nhưng Têrêxa đã thực hiện nhiệm vụ hướng dẫn linh hồn thông qua những bức thư đó.
“Tập vở vàng” có tên “Những lời sau cùng” là tập hợp những lời cuối cùng của Têrêxa được ghi lại trên cuốn vở của Mẹ Agnès. Tập này được Mẹ Agnès soạn lại, từ đó ta có thể nhìn thấy bức tranh toàn diện về Thánh Nữ Têrêxa như một người phụ nữ chịu đóng đinh và chịu đau khổ cực độ.
Năm 1952, cuốn “Huấn dụ và Ghi niệm” được công bố, được thu thập từ những tuyên bố mà các nữ tu tập sinh dòng kín Camêlô ở Lisieux đã tiết lộ trong quá trình điều tra phong chân phước cho Têrêxa.
Thánh Nữ Têrêxa cũng đã viết 54 bài thơ, được thu thập và xuất bản vào năm 1979. Sau 20 năm nghiên cứu, toàn bộ các tác phẩm của bà đã được xuất bản theo nguyên tắc phê bình khoa học và dịch ra nhiều ngôn ngữ.
Sứ điệp của Thánh Têrêsa cho thời nay
Trong thời kỳ hiện đại, khi xã hội bị nghi ngờ và mất niềm tin, sứ điệp của Thánh Têrêsa Hài Đồng vẫn rất phù hợp. Bà đã khám phá và sống một con đường tình yêu, con đường thơ ấu trong Phúc Âm. Chính con đường đó đã dẫn Têrêxa lên đỉnh cao thánh thiện và trở thành “Tiến Sĩ Hội Thánh”, tức là bậc thầy về đời sống linh thiêng. Têrêxa đã nhận ra sự bất hoàn và nhỏ bé của chính bản thân mình, và ông đồng thời biết rằng mình không thể tự hoàn thiện bằng sức lực riêng. Bà đã tìm thấy trong Phúc Âm chân lý về sự “nhỏ bé”, hoàn toàn tín thác vào tình yêu của Chúa, không cần phải trở thành “cao trọng”, mà chỉ cần trở nên nhỏ bé trong vòng tay của Chúa.
Trong một bài thuyết trình tại Lisieux vào cuối tháng 9 năm 1996, ĐTC Paul Poupard, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh về Văn hóa, đã nêu những điểm nổi bật trong sứ điệp của Thánh Têrêxa Hài Đồng cho nhân loại ngày nay như sau:
“Thiên Chúa là tình yêu. Ai sống trong tình yêu, sống trong Thiên Chúa và Thiên Chúa sống trong họ” (1 Giăng 4, 16). Têrêxa không ngừng suy niệm lời này của thánh Gioan và của Tin Mừng, để từ tâm hồn Thánh nữ nảy sinh những trang nồng cháy tình yêu đối với Chúa Giêsu, những trang sách này như một tiếng vọng từ trái tim của Chúa: “Tôi hiểu rằng Tình Yêu bao gồm mọi ơn gọi. Tình Yêu là tất cả; Tình Yêu tóm gọn mọi thời gian và không gian… Trong con tim của Giáo Hội là Mẹ Tôi, tôi sẽ là tình yêu”…
“Vậy ai trở nên nhỏ bé như trẻ con ấy, sẽ là người lớn nhất trong Nước Trời (…). Tại sao trở nên nhỏ bé? Để lựa chọn con đường thơ ấu thiêng liêng đã được nữ tu thánh Têrêxa tái khám phá, và thánh nữ đã vẽ lại khi khám phá tình yêu của Thiên Chúa. Quan điểm của thánh nữ về Giáo Hội là độc đáo và táo bạo: trong con tim của Giáo Hội là Mẹ Tôi, tôi sẽ là Tình Yêu. Khi Têrêxa mô tả tượng đại viễn cảnh trên, chị em ruột Têrêxa là Marie Thánh Tâm hỏi ngày 8 tháng 9 năm 1896, thánh nữ đã 23 tuổi và chỉ còn sống thêm một năm. Chắc chắn thánh nữ phải có một nhận thức sâu xa về Thiên Chúa và về Giáo Hội nên mới có thể quả quyết rằng Giáo Hội có một con tim, và trái tim ấy chứa đựng tình yêu. Hãy đọc lại những lời tuyệt diệu đó, vừa đơn giản và sâu xa, đang được giáo lý của Giáo Hội (n. 826) trích lại: “Tôi hiểu rằng nếu Giáo Hội có một thân thể, gồm nhiều phân thể, thì phân thể quan trọng nhất và cao trọng nhất trong tất cả các phân thể mà Giáo Hội không thể không có, đó là con tim. Giáo Hội có một trái tim, và trái tim ấy chứa đựng tình yêu. Chỉ có tình yêu mới có thể thúc đẩy các phân thể của Giáo Hội hoạt động. Nếu tình yêu kém đi, các thánh tử đạo sẽ không còn truyền bá Tin Mừng, các vị tử đạo sẽ không dám đổ máu đầu… Tôi hiểu rằng tình yêu bao gồm tất cả mọi ơn gọi. Tình yêu là tất cả; Tình yêu tóm gọn mọi thời gian và không gian… Nói tóm lại, Tình Yêu là vĩnh cửu! Lúc đấy, con kêu lên: Lạy Chúa Giêsu, tình yêu của con, ơn gọi của con, bây giờ con đã tìm được, ơn gọi của con chính là Tình Yêu! Thực vậy, con đã tìm được chỗ của mình trong Giáo Hội, và chỗ đó, lạy Chúa, chính Chúa đã ban cho con. Trong con tim của Giáo Hội là Mẹ con, con sẽ là tình yêu”…
“Thánh Nữ Têrêxa yêu Thiên Chúa bằng tình yêu mà Đức Cha yêu Con Trời trong Đức Thánh Linh. Thánh nữ nhìn xem con người bằng cái nhìn đó, cái nhìn được biến đổi hoàn toàn bởi tình yêu, nhưng thường bị những tâm hồn bị áp bức bởi tội lỗi coi thường. Cô kỹ luật: “Tôi cảm thấy ước muốn nồng nhiệt hoạt động cho sự cải tổ người tội lỗi”…
“Tình yêu Chúa đã lớn lên trong thánh nữ Têrêxa, được nuôi dưỡng bởi cái nhìn hướng về Chúa Giêsu: khi còn nhỏ, dù đi câu với cha hay ngồi trên đầu gối của mẹ, hay ẩn núp sau màn giường, Têrêxa luôn nghĩ về Chúa Giêsu, về thiên đàng… Sau này, Têrêxa hiểu rằng mình đã ôm ấp những suy nghĩ đó. Thánh nữ kể: “Chúa Nhân Lành đã bí mật dạy tôi”. Têrêxa đã sống và lớn lên với Chúa Giêsu. Ngày thánh nữ rước lễ lần đầu, Têrêxa đã biết Chúa mình đang tiếp nhận: Từ xa xưa, Chúa Giêsu và cô bé Têrêxa hèn mọn đã nhìn nhau và hiểu nhau… Vào ngày đó, không còn chỉ là cái nhìn bên ngoài nữa, mà là một sự kết hợp thật sự, một sự lặn chìm sâu sắc, như giọt nước nhỏ giữa lòng đại dương. Được Sự Chiếm hữu Tình yêu, Têrêxa được Tình Yêu luôn dẫn dắt theo chiều hướng Bonum diffusivum sui (Từ tốt lan truyền), như người ta đã từng nói. Tình yêu chỉ muốn hiến dâng: “Tôi cảm thấy tình bác ái đi vào trong tâm hồn tôi, nhu cầu phải quên mình để làm đẹp lòng, và từ đó tôi cảm thấy hạnh phúc. Đó không chỉ là hạnh phúc, mà còn là niềm vui sắc nét. Têrêxa yêu Chúa bằng chính Tình yêu của Ngài. Trong Niềm tín của Têrêxa, Thánh nữ khám phá cái nhìn của Thiên Chúa về người khác, cái nhìn của Đấng Tạo Hóa mê mẩn tạo vật của Ngài. Têrêxa sống sâu sắc trong mầu nhiệm của Giáo Hội, trong mầu nhiệm của những thánh thông công, trong đó tình yêu càng lớn hơn tình yêu gia đình, dù là gia đình lý tưởng nhất trên thế gian này, như gia đình được phát triển ở Buissonnets”…
“Một Chúa nhật nọ, nhìn thấy bức tượng Chúa Giêsu trên Thánh Giá, Têrêxa đã cảm động như thể máu đang chảy ra từ vết thương trên mình. Bà cảm nhận được tiếng kêu trong trái tim của Chúa Giêsu trên Thánh Giá:
Ta khát. Têrêxa đã kể:Lời đó khơi lên trong tôi một sự nồng nhiệt mãnh liệt chưa từng thấy... Tôi muốn giúp cho Chúa đươc giải khát và cảm thấy mình bị dằn vặt vì yêu cầu của linh hồn. Lúc đó, tôi chưa cảm tình sâu sắc với linh hồn các linh mục, nhưng tôi đã cảm thấy mình bị áp lực bởi những linh hồn tội lỗi.Và Têrêxa đã quyết định gia nhập dòng kín Camêlô, nơi Chúa Giêsu đã gọi bà. Đúng trong nhà dòng kín đó, sự kích thích tông đồ của bà được phát triển đặc biệt. Bà đã đào tạo các tập sinh trong nhà dòng và đồng thời hỗ trợ tinh thần cho hai thừa sai. Thái độ mở lòng này thích hợp với sứ mạng tông đồ của bà trong Giáo Hội. Ngày 18 tháng 8 năm 1890, chị gái Têrêxa, Pauline, hỏi:Vậy em có muốn có công không?. Têrêxa nhanh chóng trả lời:Có, nhưng không phải vì mình, mà vì những linh hồn tội lỗi đáng thương, vì mục nhu cầu của Giáo Hội. Thái độ hiến dâng cho Tình Yêu Từ Bi được thể hiện rõ ràng:Tôi không muốn tích luỹ công đức cho riêng mình để trở thành đất trời, tôi muốn làm việc cho Chúa là Tình Yêu duy nhất... Tôi muốn nhận được phần thưởng đời đời từ Tình Yêu Chúa, chính Chúa mới được…“Trước sự trống rỗng của bao lời nói, Thánh Nữ Têrêxa đề xuất một giải pháp khác, Lời duy nhất cứu độ, được hiểu và sống trong sự im lặng, sẽ trở thành nguồn sống mới. Trước một văn hóa mê tín và quá độ thoả mãn thể nhiều lần, thánh nữ đơn giản chỉ dẫn ‘con đường nhỏ’, tiếng nói về bản chất của cuộc sống, dẫn tới bí mật của cuộc sống: Tình yêu Chúa bao phủ và thấm nhuần toàn bộ cuộc phiêu lưu của con người. Trong thời đại như thời đại của chúng ta, thường xuyên bị ảnh hưởng bởi một văn hóa tạm thời và thỏa mãn tạm thời, tiếng nói của Thánh Nữ Têrêxa nổi lên như một ánh sáng soi tâm trí những người tìm kiếm sự thật và tình thương”.
Cuối cùng, ĐTC đã khẳng định rằng “Thánh Nữ Têrêxa đã đề ra một con đường thánh hiến cho tất cả mọi người. Con đường thánh hiến không phải là việc tạo ra những công trình vĩ đại, mà là việc tin tưởng và hoàn toàn phó thác vào ơn thánh của Chúa. Con đường đơn giản này không ít yêu cầu, vì Tin Mừng đề ra nhiều sự mong đợi; nhưng lòng tin tưởng và phó thác vào lòng từ bi Chúa khiến cho những khó khăn trở nên êm ái và dịu dàng”.
Thật vậy, trong một thế giới bị vô thần, quan niệm và thực tiễn, cạnh tranh, các tác phẩm của Thánh Têrêxa Hài Đồng là một thành trì vững chắc, bởi chứng tỏ niềm tin sống một cách thành thật, trẻ trung và nồng nhiệt. Têrêxa cũng là một người thầy tu đức được ngưỡng mộ nhiều nhất, không chỉ trong các tu viện và dòng tu, mà còn trong các tập hợp, phong trào và các gia đình. Các tác phẩm của Têrêxa thuộc loại được đọc nhiều nhất hiện nay và trở thành một hướng dẫn cho hàng triệu người. Cuốn “Truyện một tâm hồn” xuất bản lần đầu năm 1898 đã được dịch và tái bản ở hơn 50 ngôn ngữ với hàng triệu bản.
Đức TGM Dionigi Tettamanzi của Giáo phận Milan đã từng nói với các nữ tu dòng kín Cát Minh tại Genova: “Tôi thấy sự từ bi vô biên của Thiên Chúa trong người Thánh Nữ Têrêxa. Lời Chúa đã nói qua ngôn sứ Isaiah đã trở thành trải nghiệm hàng ngày của Thánh Nữ: ‘…Con nhỏ của Chúa sẽ được nâng trên tay, và thì thầm trên đầu gối của Người. Giống như người mẹ an ủi đứa con, Ta cũng sẽ an ủi các con như vậy’ (Is 66,12-13). Sứ điệp này thực sự có tính chất thời sự! Con người ngày nay cần tình thương, cần được chăm sóc, cần những mối quan hệ tình người có ý nghĩa, cần tìm gặp những nhân chứng thực sự về tình yêu từ bi của Chúa. Chính vì vậy, con đường của Thánh Têrêxa cũng là con đường trở về cho những người đã xa Thiên Chúa” (Tờ báo Avvenire, ngày 14-10-1997).
Lm. Trần Đức Anh, OP
