A. Phương pháp giải
Học sinh cần hiểu về ba hình thức truyền nhiệt và khả năng truyền nhiệt của các vật liệu.
1. Dẫn nhiệt
- Dẫn nhiệt là quá trình truyền nhiệt từ một phần của một vật sang một phần khác của cùng vật hoặc từ một vật này sang một vật khác.
- Chất rắn dẫn nhiệt tốt, chất lỏng dẫn nhiệt kém hơn chất rắn, và chất khí dẫn nhiệt kém hơn chất lỏng.
- Trong chất rắn, kim loại dẫn nhiệt tốt hơn các vật liệu khác.
- Khả năng dẫn nhiệt khác nhau giữa các vật liệu khác nhau.
2. Đối lưu
- Đối lưu là quá trình truyền nhiệt thông qua dòng chất lỏng hoặc chất khí. Đây là hình thức truyền nhiệt chủ yếu trong chất lỏng và chất khí.
3. Bức xạ nhiệt
- Bức xạ nhiệt là quá trình truyền nhiệt thông qua các tia nhiệt đi thẳng. Hình thức truyền nhiệt này có thể xảy ra trong chân không.
- Khả năng hấp thụ tia nhiệt của một vật phụ thuộc vào tính chất bề mặt. Vật có bề mặt xù xì và màu sẫm hấp thụ tia nhiệt nhiều hơn.
So sánh:
- Giống: Đều là quá trình truyền nhiệt từ một phần của một vật sang một phần khác trong cùng một vật hoặc từ một vật này sang một vật khác.
- Khác:
- Dẫn nhiệt chủ yếu xảy ra trong chất rắn.
- Đối lưu chủ yếu xảy ra trong chất khí và chất lỏng.
- Bức xạ nhiệt xảy ra trong cả chân không.
B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1:
Trong các hiện tượng sau, hiện tượng nào liên quan đến dẫn nhiệt?
A. Dùng một que sắt dài đưa một đầu vào bếp than đang cháy đỏ, một lúc sau cầm đầu còn lại ta thấy nóng tay.
B. Nhúng một đầu chiếc thìa bằng nhôm vào một cốc nước sôi tay ta có cảm giác nóng lên.
C. Đứng gần đống lửa ta thấy nóng người lên.
D. Các trường hợp nêu trên đều liên quan đến hiện tượng dẫn nhiệt.
Lời giải:
Đáp án: D
Cả 3 hiện tượng trên đều là hiện tượng dẫn nhiệt. Đưa que sắt vào bếp than, nhúng thìa nhôm vào cốc nước nóng là quá trình dẫn nhiệt. Người thấy nóng khi đứng gần đống lửa là quá trình bức xạ nhiệt.
Ví dụ 2:
Ở những nơi có mùa đông giá lạnh, khi làm cửa sổ, người ta thường làm cửa sổ có hai hay ba lớp kính? Lý do là vì:
A. Đề phòng lớp này vỡ thì còn có lớp khác.
B. Không khí giữa hai tấm kính giữ nhiệt tốt làm giảm sự mất nhiệt trong nhà.
C. Để tăng thêm độ dày của kính.
D. Để tránh gió lạnh thổi vào nhà.
Lời giải:
Đáp án: B
Người ta làm như vậy để ngăn chặn quá trình truyền nhiệt từ trong nhà ra ngoài thông qua cửa sổ. Không khí ở giữa được sử dụng như một lớp cách nhiệt.
Ví dụ 3:
Cho các vật liệu sau: gỗ, nước biển, thép, bạc, nhôm. Thứ tự sắp xếp nào sau đây là đúng với khả năng dẫn nhiệt theo thứ tự tăng dần?
A. Gỗ, nước biển, thép.
B. Thép, gỗ, nước biển.
C. Thép, nước biển, gỗ.
D. Nước biển, thép, gỗ.
Lời giải:
Đáp án: A
- Trong các vật liệu, kim loại dẫn nhiệt rất tốt, nước dẫn nhiệt tốt và gỗ dẫn nhiệt kém.
- Vì vậy, thứ tự sắp xếp là gỗ, nước biển, thép.
C. Bài tập vận dụng
Câu 1: Khi nói về quá trình truyền nhiệt, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào chưa chính xác?
A. Chất khí đậm đặc dẫn nhiệt tốt hơn chất khí loãng.
B. Sự truyền nhiệt bằng hình thức dẫn nhiệt chủ yếu xảy ra trong chất rắn.
C. Truyền nhiệt trong chất khí chủ yếu bằng hình thức đối lưu.
D. Khả năng dẫn nhiệt của tất cả các chất rắn là như nhau.
Câu 2: Cho hai vật có nhiệt độ khác nhau tiếp xúc với nhau. Nhiệt được truyền từ vật nào sang vật nào? Chọn câu trả lời đúng nhất.
A. Từ vật có khối lượng lớn hơn sang vật có khối lượng nhỏ hơn.
B. Từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thấp hơn.
C. Từ vật có nhiệt năng lớn hơn sang vật có nhiệt năng nhỏ hơn.
D. Từ vật ở trên cao sang vật ở dưới thấp.
Câu 3: Vì sao vào mùa đông, khi ra ngoài, ta mặc áo bông để giữ ấm cơ thể?
A. Vì bông xốp bên trong áo bông chứa không khí, không khí dẫn nhiệt kém, hạn chế sự dẫn nhiệt từ cơ thể ra ngoài.
B. Sợi bông hấp thụ nhiệt từ mặt trời, làm áo nóng lên và ấm hơn.
C. Áo bông truyền cho cơ thể nhiều nhiệt lượng hơn áo thường.
D. Khi ta vận động áo bông, sự cọ xát tạo ra nhiệt độ bên trong áo bông cao hơn.
Câu 4: Một bức tượng bằng gỗ và một bức tượng bằng đồng có cùng nhiệt độ. Khi sờ tay vào bức tượng đồng, ta cảm thấy lạnh hơn so với bức tượng gỗ. Tại sao?
A. Ta nhận ít nhiệt lượng từ tượng đồng hơn từ tượng gỗ.
B. Tay ta làm tăng nhiệt độ của cả hai bức tượng, nhưng nhiệt độ của tượng đồng tăng ít hơn.
C. Đồng dẫn nhiệt tốt hơn gỗ, khi sờ vào tượng đồng, ta mất nhiệt lượng nhiều hơn so với khi sờ tay vào tượng gỗ.
D. Tay ta làm nhiệt độ tượng đồng giảm xuống và nhiệt độ tượng gỗ tăng lên.
Câu 5:
A. Vì số lượng áo mỏng nhiều hơn áo dày.
B. Vì nhiều áo mỏng giữ nhiệt hơn.
C. Vì khi ta vận động các lớp áo mỏng cọ xát vào nhau, sinh ra nhiệt.
D. Vì không khí giữa các lớp áo mỏng dẫn nhiệt kém.
Câu 6: Tại sao khi đun nước bằng ấm nhôm và ấm đất trên cùng một bếp lửa, nước trong ấm nhôm chóng sôi hơn?
Câu 7: Trong chất lỏng và chất khí, quá trình truyền nhiệt đối lưu xảy ra rất tốt. Tại sao trong chất rắn không xảy ra đối lưu?
Câu 8: Hằng ngày, Trái Đất nhận rất nhiều nhiệt năng từ Mặt Trời. Nhiệt năng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng cách nào?
Câu 9: Người ta thường bỏ một cái thìa kim loại (nên làm bằng bạc) vào cốc trà, cà phê nóng trước khi rót nước sôi vào. Vận dụng kiến thức về sự truyền nhiệt, giải thích tại sao họ làm như vậy?
Câu 10: Tại sao các bể chứa xăng của các xe chở xăng dầu thường được sơn phủ một lớp nhũ màu trắng bạc?
Mua hàng giảm giá Shopee:
- XMen For Boss chỉ 60k/chai
- SRM Simple tặng tẩy trang 50k
- Combo Dầu Gội, Dầu Xả TRESEMME 80k
